Talaado, November 04, 2014 (HOL) — Madaxweynaha Somaliland Axmed Maxamed Maxamuud Siilaanyo, ayaa sheegay in aanay ka qaybgali doonin shir Soomaaliya loogu qabanayo Copenhagen ee dalka Dermark, kaas oo xusay inuu ku soo casuumay madaxweynaha Soomaaliya.
Madaxweynuhu wuxuu sidaas ka sheegay shirka 7aad ee isu-duwida mucaawinooyinka Somaliland oo ka furmay magaaladda Hargeysa, kaas oo socon doono laba cisho,isla markaana ay ka soo qaybgalleen dalalka iyo hay’adaha Somaliland ka caawiya dhanka Horumarka iyo koboca dhaqaalaha.
Shirkan waxa ka soo qaybgallay Wasiirrada Wasaaradaha Arrimaha Dibadd, Qorshaynta, Arrimaha Gudaha, Maaliyadda, Madaxtooyada, Xannaanada Xoolaha, Caddaaladda, Deegaanka, Ciyaaraha, Macdanta iyo Tamarta, Khayraadka Biyaha, Gancasiga, Wasiiru-dawlaha Maaliyadda, Wasiir-ku-xigeenka Wasaaradda Shaqada iyo Arrimaha Bulshada, Agaasimaha guud ee Wasaaradda Qorshaynta, madax kale oo ka socotay laamahada dawaladda, ururrada bulshada rayidka ah, kuwa dhallinyarada, ganacsato madax ka socotay deeqbixiyayaasha, safiirro, masuuliyiin ka socota Qaramada Midoobay, Urur-goboleedka IGAD, Baanka Adduunka, Sanduuqa Horumarinta Somaliland (SDF) iyo ururrada caalamiga.
Shirkan waxa soo qabanqaabisay Wasaaradda Qorshaynta Qaranka, iyadoo sheegtay in Ujeeddada shirkani tahay sidii loo lafoguri lahaa, isla markaana ay dawladdu ugu gudbin lahayd deeqbixiyayaasha warbixin la xidhiidha waxqabadka ka soo baxay mucaawimada ay siiyaan Somaliland iyo sida loo kala siiyo mudnaanta baahiyaha dalka ka jirta iyadoo la isku jaangoyn doono qorshayaasha sannadaha soo socda la iskuna waafajin lahaa mucaawinada iyo baahida.
Shirkan oo sannadkiiba laba jeer qabsooma, ayaa sannadkan waxa si gaar ah isha loogu hayo habka caawimada gaarka ah ee Somaliland (Somaliland Special Arrangement) ee ka mida barnaamijka loo yaqaano New Deal (heshiiska Cahdiga Cusub).
Madaxwayanaha Somaliland Mudane Axmed Maxamed Siilaanyo, ayaa u mahadnaqay Qaadhaanbixiyeyaasha iyo ka soo qaybgalayaasha, waxa uu madaxwaynuhu xusay inay Somaliland labaatankii sanno ee ugu dambeeyey ay nabadgalyo ku naaloonaysay, taasoo sidoo kale ay kula noolayd waddamada jaarka iyo caalamka intiisa kaleba, isagoo intaa ku daray in Somaliland ay gaadhay horumar ballaadhan oo dhinacyo badan ah. Waxa kale oo uu xusay madaxwaynuhu inay ka go’antahay qabashada doorashada Madaxtooyada iyo Wakiillada ee sannadka 2015. Waxa kale oo uu madaxwaynuhu ka dhawaajiyey mowqifka ay xukuumaddu ku qaadacday ka qaybgalka shirka dhawaan ka qabsoomi doona magaalada Copenhagen ee dalka Denmark.
“Waxaan martiqaad ka helay madaxweynaha Soomaaliya si aan uga qaybgalo kulan heerkiisu sareeyo oo Soomaaliya loo qabanayo bishan aynu ku jiro, waxaanan jaarkayaga u rajaynayaa wanaag, laakiin shirkan la igu martiqaaday waa mid u gaar ah Soomaaliya, mana khuseeyo Somaliland, waxaanna la oghayahay in Somaliland tahay dal gaar ah, shirka lagu qabanayo magaalada Copenhagen ee dalka Dermark waxa uu khuseeya ajandayaasha arrimaha fedaraalka Soomaaliya, kuwaasina maaha qaar khuseeya Somaliland,” ayuu yidhi madaxweyne Siilaanyo.
Madaxweyne Siilaanyo waxa uu sidoo kale ka hadlay Wada hadalada u socday Somaliland iyo Somalia,isagoo beesha caalamka ka codsaday in la dhawro Heshiisyada ka soo baxa wada xaajoodka “Wada hadalka Somaliland iyo Soomaaliya waxa si deeqsinimo ah u wada dalka Turkiga, waxaannu jecelnahay in midho-dhal fiican ka soo baxaan shirka wadahadalka, waxaanan beesha caalamka ka doonaynaa inay taageeraan sidii loo dammaanad qaadi lahaa in dhinacyada (Somaliland iyo Soomaaliya) loogula xisaabtami lahaa fulinta qodobada iyo heshiiska ka soo baxay wadahadalka. Somaliland waxa ka go’an ilaalinta iyo ka qaybgaadashada nabadgelyada, ammaanka gobolka Geeska Afrika, iyo inay qiimo weyn u hayso soo wadida wadahadalka Soomaaliya si ay u muujiso inay dal muxtaran ah ku dhex noqoto bulshada caalamka.”
Madaxweynaha oo ka hadlaya ujeedadan shirkan waxa uu yidhi “Maanta waxa aanu iskugu nimid sidii aanu uga warbixino halka ay marayso horumarka aanu aanu ka wada shaqayno oo shirkani ka mid yahy qorshaha Somaliland loo dajiyey bishii September 2013, oo ah in aanu tusno sida ugu wanaagsan ee aanu u maamulno mashaariicda lanagu caawiyey, taas oo muhiimadda kowaad tahay sidii aanu u qiimeyn lahayn waxyaabihii aanu ka soo shaqaynay yo wixii noo hadhsan oo ka mid ah qorshihii siyasadeed ee la dejiyey sanadkii 2013, qorshahaas oo raacsan shuruucda muwaadiniinta u yaalla. Sanduuqa horumarinta Somaliland oo dhaqaalaha ka soo baxa sanduuqa aanu ku xoojino qaab-dhismeedka qorshaha Somaliland special Arrangement oo runtii isha caalamku gaar ula socda habka loo maamulo. Waxa aanu mar walba ku hawlan nahay in aanu ku guulaysano oo indhaha caalamka noo soo jeediso”.
Wasiirka Wasaaradda Qorshaynta Qaranka Dr. Sacad Cali Shire, ayaa isaguna si faahfaahsan uga warramay ujeeddada shirka iyo qodobada lagu lafogurayo oo uu sheegay inay tahay sii warbixin ku saabsan waxqabdka ka fulay mucaawinooyinka Somaliland la siiyo loo siin lahaa deeq-bixiyayaasha, waxaannu intaas ku daray in mudada uu socdo lagu lafa guri doona arrimhaas mucaawinpooyinka ee loogu talogalay in lagu horumariyo Somaliland.
Safiir Anderson oo ku hadlayey magaca dawlada Denmark ayaa ka dhawaajiyey sida ay ugu ganacsanyihiin Horumarka Somaliland ay gaadhay isagoo xusay inay sii wadi doonaan deeqaha iyo mucaawinayooyinka ay siinayaan Somaliland, waxa kale oo uu xusay inay soo dhawaynayaan xubinta dumarka ee lagu daray gudida doorashooyinka.
Waxaa kaloo iyaguna halkaas ka hadlay wasiirro ka tirsan xukuumadda iyo madaxdii ka socotay ka qaybgalayaasha shirkana dhammaantood waxay si isku mid ah ugu mahadnaqeen ergooyinka kala duwan ee ka soo qaybgalay shirka, waxaanay tilmaameen in waxqbad muuqda lagu fuliyey mucaawinooyinka Somaliland ka soo gaadha deeq-bixiyayaasha iyo dawladaha Caalamka, halkan ka sii wadi doona wadashaqaynta iyo arrimaha horumarka dalku gaadhay.
Sidoo kale, ku xigeenka ergayga Soomaaliya u qaabilsan UN-ta Fadxiya ayaa sheegtay inay doonayso inay wax badan la qabato, isla mrkaana bulshadda ugu baaqday inay midnimadoodda iyo isku xidhnaanshahoodda sii wataan, iyadoo Somaliland ku amaantay horumarka dhinacyadda badan leh ee ay gaadhay iyo sida ay mar kasta oo ay aragto ugu faraxdo.
Barkhad-Ladiif M. Cumar, Hiiraan Online
[email protected]
Hargeysa, Somaliland
