Madaxweynaha oo shir-guddoomiyay kulan looga hadlayay dib u dhiska dalka
Sabti, May 10, 2014 (HOL) — Madaxweynaha Somalia, Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta shir-guddoomiyey shirkii ugu horreeyey ee fulinta ee heerka sare ee madashada saaxiibbada (The first High Level Partnership Forum (HLPF).
Kulanka oo ay ka qayb-galeen in ka badan 15-safiir iyo wakiillada wakaaladaha caalamiga ah, waxaa dib loogu eegay horumarka xukuumadda Soomaaliyeed iyo taageerada la xiriirta ee beesha caalamka si loo xaqiijiyo howlihii barnaamijka Higsiga Cusub, aragtida fog ee 2016-ka iyo ujeeddooyinkii nabadda iyo dowlad-dhisidda (The New Deal Compact, Vision 2016 and the Peace and State building Goals).
Madashu waxay kormeer u tahay fulinta barnaamijka heshiiskaas waana meesha ugu muhiimsan ee looga hadlo ahmiyadaha nabadda iyo dowlad dhisidda dalka Soomaaliya inta u dhaxeysa 2013-ka iyo 2016-ka.
Qaramada Midoobay iyo saaxiibada caalamka waxaa ka go’an inay waafajiyaan taageeradooda Soomaaliya mudnaanta heshiiskaas oo ay Soomaaliya u baahan tahay sida: wadahadalka siyaasadda ee loo dhan yahay, nabadda, cadaaladda, aas-aaska dhaqaalaha, dakhliga iyo adeegyada guud.
Isagoo la hadlaayey madasha madaxweynuhu wuxuu caddeeyay in dowladda ay wax badan ka qabatay ujeeddooyinka lagu heshiiyay. Wax-qabadka lasoo ban-dhigay waxaa ka mid ah xoreynta dhibkii Al-Shabaab laga xoreeyay saddex milyan oo qof oo deggen sagaal magaalo iyo lix gobal. Qaababka taageerada lagu xoojinayo sida unugga isku-dubaridka gargaarka (Aid Coordination Unit) iyo sanduuqa horumarinta iyo dib-u-dhiska Soomaaliya oo la sameeyayay si loo hubiyo garagaarkii Soomaaliya loo ballan-qaaday in la isku-duway lana ilaaliyay.
Haddaba si loo helo hufnaan iyo maamul maaliyadeed oo wanaagsan, bangiggii dhexe ayaa boorka laga jafay iyadoo la magacaabay guddoomiyihii Bangiga, ku-xigeenka guddoomiyaha iyo golaha maamulka bangiga iyo guddiga maamulka maaliyadeed iyo waliba guddiga kormeerka maaliyadeed.
Sidoo kale, madaxweynuhu wuxuu sheegay in horumarka kaabayaasha dalka ay ka mid yihiin: 35-km oo lagu dhisayo jidadka Muqdisho, mashruucyo waaweyn oo ay ka mid yihiin dhisidda xarun-maamuleedka degmooyinka, maxkamadaha, saldhigyada booliiska, isbitaallada iyo ceelasha biyaha oo laga billaabay Jowhar iyo Marka.
“Sanduuqa deeq-bixiyeyaasha Qaramada Midoobay waa mid shaqeynaya oo lacagtii waxay billowday inay kusoo qulqusho qasnadda dowladda, middaasoo wax ka-taraysa shaqada bangiga dhexe. Kooxo shaqo oo ka shaqeynaya ujeeddooyinka shanta ah ee nabadda iyo dowlad-dhisidda ayaa la dhishay; kuwaa oo ku jira howlo la taaban karo oo ah iyo barnaamijo la fulin karo. Qorshaha lagu gaarsiinayo aragtida 2016-ka goballada si loola tashto ayaa heer gabo-gabo ah maraayo,” ayuu yiri madaxweynaha Soomaaliya.
Isagoo sii hadlaya ayuu mar kale yiri: “Somalia way xaqiijinaysaa ujeeddooyinka Higsiga Cusub. Waxaa farxad noo ah inaan maanta kala doodno saaxiibadeenna beesha caalamka qorshoyaasheenna si wadajir ah uga baaraan-dageyno wixii la qabtay. Ujeeddooyinku waxay u baahan yihiin qorshe iyo howl-adag si ay xaqiiqo u noqdaan. Bilo badan ayay naga qaadatay inaan dhameystirno qorshayaasha iyo is-tiraatiijiyooyinka muhiimka u ah in la hubiyo marka ay barnaamijyadan u miro-dhalayaan Soomaaliya oo dhan iyo inay yihiin kuwii saxda ahaa ee is-beddelka sameyn lahaa.”
Danjire Nicholas Kay aya isaguna madasha ka yiri: “Maanta beesha caalamka iyo madaxweynaha Soomaaliya waxay sii adkeeyeen go’aannadoodii ahaa in horay loogu sii socdo. Waxaa jira arrimo badan oo in la qabto u baahan qatartuna way badan tahay.”
Xasan ayaa isaguna madasha ka yiri: “Maanta waxaan ka faa’ideysaneynaa halka aan marayno waxaana naga go’an lixda meelood ee u baahan xalka deg-degga ah. Lixdaas meel waa: dhammeystirka higsiga 2016, sameynta guddiga federaalka, guddiga doorashooyinka, guddiga madaxa-bannaan ee dib u eegista dastuurka, sameynta maamullada KMG-ka ah ee degmooyinka iyo sameynta guddiyada nabadgalyada deegaannada dalka.”
“Waxaa na horyaalla ajandayaal waaweyn; waxaana filaynaa inay si wadajir ah u shaqeeyaan hay’adaha dowladda iyo saaxiibadeenna caalamiga ah si loo helo natiijo lagu dhiso Soomaaliya oo sidan ka wanaagsan,” ayuu madaxweynuhu ku soo gaba-gabeeyay hadalkiisa.
Maxamed X. Xuseen, Hiiraan Online
maxuseen@hiiraan.com
Muqdisho, Soomaaliya
